اسکیزوفرنی یکی از آسیبزنندهترین اختلالات حوزهی روان است که میتواند تاثیر بسیار مخربی بر زندگی شخصی و اجتماعی افراد بگذارد و هزینههای جبرانناپذیری برای جامعه به بار بیاورد. متخصصان دههها بر روی روشهای درمان این اختلال ناتوانکننده کار کردهاند تا بتوانند ابعاد تخریب این بیماری را کاهش دهند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود ببخشند. یکی از اصلیترین خطوط درمانی برای این بیماری دارودرمانی و مداخلات روانشناختی است که پیشرفتهای روزافزون آن توجهات زیادی را به خود جلب کرده است با این حال در بسیاری از موارد، علائم این اختلال را تنها میتوان کنترل کرد و هنوز به درمان قطعی اسکیزوفرنی حاد دست نیافتهاند. مایهی امیدواری است که با پیشرفت علم و تکنولوژی طی سالهای گذشته امکان مداخلهی بیشتر در این بیماری برای متخصصین از طریق فناوریهای جدید به وجود آمده تا بتوان صدمات ناشی از این بیماری را به حداقل رساند. در ادامهی این مطلب به جدیدترین فناوریهای مورد استفاده طی سالهای اخیر برای درمان اسکیزوفرنی اشاره خواهد شد.
کاربرد هوش مصنوعی در درمان اسکیزوفرنی
از جمله نتایج به دست آمده میتوان به کاربرد هوش مصنوعی به عنوان یک ابزار جمعآوری کنندهی دادهها برای طبقهبندی و تشخیصگذاری بهتر و سریعتر اشاره کرد. متخصصان با وارد کردن دادههای کامل و جامع و سپس بدون نیاز به دخالت انسان میتوانند به نتایج دقیقی در مورد تشخیص ابتلا و طبقهبندی بیماران اسکیزوفرنیک دست یابند که امکان تجویز پروتکل درمانی متناسب با هر بیمار را هرچه بهتر فراهم میآورد. همچنین استفاده از دادههای به دست آمده از روشهای تصویربرداری مغز، EEG و ویژگیهای بالینی میتواند شرایط پیشبینی پاسخهای درمانی را از طریق هوش مصنوعی مهیا کند. افراد فعال در این حوزه در حال کار روی ابعاد این پیشرفت و به حداقل رساندن خطاها هستند چرا که گستردگی این بیماری میتواند از گوناگونی زیادی برخوردار باشد و نیازمند استفاده از یک ابزار کاملا تخصیص یافته، دقیق و بهروز است.
واقعیت مجازی (افزوده)
نتایج پژوهشهای انجام گرفته روی استفاده از ابزارهای مرتبط با واقعیت مجازی (VR) نشان از نقش خوب آن به عنوان یک وسیلهی تشخیصی برای علائم اسکیزوفرنی و همچنین تعیین و ارائهی روشهای درمانی مختلف برای ابعاد این بیماری دارد که از میان آنها میتوان به کاهش علائم منفی بیماران (کمبود انرژی و میل اجتماعی)، آموزشهای روانی و اجتماعی و کار بر روی گفتار و شناخت بیماران دارای علائم مثبت (توهم و هذیان) اشاره کرد.
اپلیکیشنهای موبایل و برنامههای هوشمند
با پیشرفت تکنولوژی و دسترسی افراد به فضای مجازی، گوشیهای هوشمند و برنامههای موبایلی (اپلیکیشنها) مبتلایان به اختلالات حاد روانی از جمله اسکیزوفرنی شانس بیشتری برای دریافت کمک و حمایت حرفهای و همچنین برقراری ارتباط، داشتن سرگرمی و انجام فعالیتهای گونان رو دارند. چنین بستری شرایط لازم را برای کاهش علائم منفی و بهبود علائم مثبت که از مخربترین علامتها در این بیماران است فراهم میکند و قدرت انطباق و کیفیت زندگی آنها را میتواند در طولانی مدت به خوبی افزایش دهد.
ژنتیک و بیومارکرها
همانطور که مطالعات متعدد در طی سالیان اثبات شده است، اختلال اسکیزوفرنی علاوه بر فاکتورهای محیطی، از منشاهای زیستی و ژنتیک تاثیر قابل توجهی میگیرد و یک اختلال عصبی رشدی پیچیده است، با این حال مکانیسم آن مبهم است. از پیشرفتهای قابل توجه در این خصوص میتوان به فعالیت حوزهی بینارشتهای بیوانفورماتیک جهت بررسی مکانیسمهای مولکولی دخیل در اسکیزوفرنی اشاره کرد که به منظور یافتن و مشخص کردن بیومارکرهای (نشانگرهای زیستی) جدید مرتبط با این بیماری و ارائه درمانها و مداخلات هدفمندتر در درمان این اختلال صورت میپذیرد.
تجزیه و تحلیل دادههای بزرگ (Big Data Analytics)
در این روش فرآیند بررسی و استخراج الگوها، مسیرها و اطلاعات معتبر از یک مجموعهی دادهای کلان و بهواسطهی سوابق پزشکی، نطرسنجیها، دادههای اجتماعی، حسگرها و ابزارهای پزشکی اتفاق میافتد. افراد متخصص در این حوزه به منظور یافتن و تبیین مشکلات بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، پیشبینی بحرانها و جلوگیری از عود علائم و همچنین شناسایی بیمارانی که ممکن است به درمانهای خاص پاسخ ندهند و بررسی میزان اثربخشی درمانهای مختلف، به شناسایی الگوهای رفتاری، تحلیل تاثیرات درمان و پیشبینی میپردازند.
مشاوره از راه دور (Telepsychiatry)
با پیشرفتهای اینترت در طی دهههای اخیر، امکان ویزیتها و دسترسی آنلاین به خدمات پزشکی از جمله ویزیتهای روانپزشکی و مشاورههای آنلاین افزایش چشمگیری داشته است و امکان بهبود شرایط بیماران و دریافت خدمات لازم به شکل سریعتر به خوبی فراهم شده که میتواند در طولانی مدت از هزینههای گزاف برای بیمار، اطرافیان و جامعه بکاهد و بهبود شرایط محیطی و روانی بیمار را سرعت و کیفیت ببخشد.
درمانهای حوزهی علوم اعصاب
فناوریها و پیشرفتهای گسترده در زمینهی درمان و مداخلات نوروساینس یکی دیگر از کمکها و امکانات برجستهای است که به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و مدیریت علائم آنها کمک میکند. از میان این درمانها که نتایج خوبی نشان داده است میتوان به تحریک مغناطیسی فراجمجمهای مغز (TMS)، تحریک عمیق مغز (DBS)، نوروفیدبک و داروهای نوین روانپزشکی بر پایهی نوروساینش و فناوریهای جدید اشاره کرد.
” برای اطلاع از تعداد جلسات و همچنین هزینه آر تی ام اس با مشاورین ما در مجموعه دکتر پورنامداری در تماس باشید “
منابع :
https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2024.105968
Dellazizzo, L., Potvin, S., Phraxayavong, K. et al. One-year randomized trial comparing virtual reality-assisted therapy to cognitive–behavioral therapy for patients with treatment-resistant schizophrenia. npj Schizophr 7, 9 (2021). https://doi.org/10.1038/s41537-021-00139-2
Eunjin Oh, Moonhee Gang, Effect of Digital Health Interventions on Psychotic Symptoms among Persons with Severe Mental Illness in Community: A Systematic Review and Meta-Analysis, Journal of Korean Academy of Nursing, 10.4040/jkan.22121, 53, 1, (69), (2023).
Saputra, Y.F., Al-Khasawneh, M.A. (2021). Big Data Analytics: Schizophrenia Prediction on Apache Spark. In: Anbar, M., Abdullah, N., Manickam, S. (eds) Advances in Cyber Security. ACeS 2020. Communications in Computer and Information Science, vol 1347. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-33-6835-4_34