اسکیزوفرنی و سایکوز دو مفهوم متفاوت در روانپزشکی هستند.هر چند ممکن است در برخی موارد با هم تداخل داشته باشند. حال به توضیح هر کدام از ان ها میپردازیم تا مفهوم و تفاوت های انان را بهتر درک کنیم.
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی،روان‌گسیختگی یک اختلال روانی است که با دوره‌های مداوم یا عودکننده روان‌پریشانه مشخص میشود.علائم اصلی شامل توهم (غالبا توهم شنیداری)، هذیان و اختلال تفکر است. علائم دیگر عبارتند از کناره‌گیری اجتماعی، کاهش ابراز عواطف و بی‌تفاوتی.
اسکیزوفرنی گروهی از اختلالات است که در انها شخصیت به طور کلی درهم میریزد.واقعیت تحریف میشود و شخص از کارکرد در زندگی روزمره در میماند. این بیماری در همه فرهنگ ها دیده میشود و حدود یک درصد جمعیت را گرفتار میکند.شروع ان اغلب در اواخر نوجوانی و اغاز بزرگسالی میباشد.
نشانه های اسکیزوفرنی
کسانی که برچسب اسکیزوفرنی به انان داده میشود معمولا چند ماه تا چند سال باید در بیمارستان بستری شوند. بروز این بیماری گاهی به صورت تدریجی و گاهی به صورت ناگهانی است ؛ اما صرفنظر از این موضوع نشانه های متفاوت و گوناگونی دارد.
بیشتر بخوانید : درمان اسکیزوفرنی
اختلال فکر و توجه در اسکیزوفرنی
در اسکیزوفرنی هم فرایند تفکر اختلال پیدا میکند هم محتوای فکر.
در این قسمت بخشی از نامه یک فرد اسکیزوفرنی را میخوانیم تا دریابیم فهم افکار انان تا چه اندازه دشوار است.
متن نامه: اگر اشیا با چرخش کشاورزی یا سطوح در نگاهها بچرخد و از لحاظ زمانی با هر چیزی میزان شود.من به یک رشته مطالب قبلی اشاره میکنم که در اظهار نظر های پیشینم واقعیتهای وارسی شده ای بودند و چیز دیگری هم که هست مربوط به دخترم که قسمت پایین گوش راستش پهن است.اسمش مری لو است.بخش عمده انتزاع ناگفته و ناکرده مانده در این شربت تهیه شده از شیر و انهای دیگر ناشی میشود از اقتصاد و مشتقات و کمک هزینه و ورشکستگی ابزارها نه الزاما مستند.
این کلمات و عبارات به صورت مجزا معنا دارند اما در ارتباط با یکدیگر بی معنا هستند به عبارتی گفتار این افراد به سالاد لغات تشبیه میشود. فکر های شخص از موضوعی به موضوع دیگر تغییر میکند که نامرتبط به نظر میرسند.
به نظر میرسد هسته اصلی اختلال فکر در اسکیزوفرنی ناتوانی کلی از کنار هم گذاردن محرکهای نامربوط باشد.به این معنا که اغلب مردم توانایی این را دارند که توجه و تمرکز خود را به صورت انتخابی روی محرک ها بگذارند و محرک های نامربوط را نادیده بگیرند اما در افراد اسکیزوفرنی این تمایز قائل شدن وجود ندارد.احساس ناتوانی در کنترل توجه و دقت و متمرکز ساختن افکار خویش از اختلال های اصلی تجربه اسکیزوفرنیایی است.
محتوای فکر و هذیان
این بیماران علاوه بر درگیر بودن با فرایند های فکری در هم ریخته گرفتار اختلال محتوای فکر نیز هستند.غالب ان ها به بیمار بودن خود اگاه نیستند و درکی از وضعیت خود ندارند.این بیماران گرفتار هذیان هم هستند یعنی باور هایی که بیشتر مردم ان ها را برداشت غلط از واقعیت به شمار می اورند.
رایج ترین هذیان های انان اعتقاد به تلاش نیروهای خارجی برای کنترل افکار و اعمال و دستور دادن به آن هاست. اصطلاح پارانوییدی برای افرادی به کار میرود که هذیان توطعه دارند.شخص ممکن است همیشه به افراد نزدیک دوستان و اشنایان مشکوک باشد که میخواهند اورا مسموم کنند یا به ان اسیبی برسانند و از ان سواستفاده کنند. از راه های جلوگیری از خود کشی افراد استفاده از دارو هایی همچون ریسپردال کنستا می باشد
” بهترین مرکز آر تی ام اس در تهران “
اختلال ادراک و توهم اسکیزوفرنی
در غالب کسانی که دچار دوره های حاد اسکیزوفرنی هستند گزارش میکنند که دنیا از نظر ان ها متفاوت است.صداها بلندتر و رنگ ها تندتر هستند.ممکن است احساس کنند بدنشان همان بدن سابق نیست،دستها بزرگتر، جای چشم ها پایین تر و ترکیب بدن یا صورت به هم ریخته است.بعضی بیماران نمیتوانند تصویر خود را در ایینه تشخیص دهند.مهم ترین اختلال ادراک توهم است یعنی داشتن تجربه حسی بدون وجود تحریک خارجی یا عدم تحریک کافی.
اختلال در جلوه هیجانی
بیماران اسکیزوفرنیایی معمولا نمیتوانند پاسخ های هیجانی مناسبی از خود بروز دهند.برای مثال در موقعیت هایی که باید ناراحت و غمگین باشند ممکن است اصلا واکنشی نشان ندهند و بی اعتنا و بی تفاوت باشند. گاهی در بیماران اسکیزوفرنی جلوه های هیجانی دیده میشود که تناسبی با فکر هایی که میخواهند بیان کنند ندارد.بیمار ممکن است در حالی که از یک رویداد اندوهناک سخن میگویید لبخند بر لب داشته باشد.
نشانه های حرکتی و جدایی از واقعیت در اسکیزوفرنی
بیماران اسکیزوفرنی غالبا از خود حرکات عجیب و غریب نشان میدهند.ممکن است شکلک در اورند یا دست خود را به حالت عجیبی در اورند.بعضی از انان برانگیخته و ناارام میشوند و به این سو و ان سو میروند و درحالتی نظیر بیماران شیدایی قرار میگیرند.
برخی نیز کم تحرک میشوند و ساعت ها ممکن است در یک حالت به خصوص بمانند.چنین ادمی که به کلی از واقعیت جدا مانده ممکن است در برابر افکار و تخیلات درونی خود واکنش نشان دهد.
کاهش توان کار و فعالیت
این بیماران علاوه بر نشانه های یاد شده انجام کار های عادی وروزمره خود بازمی مانند.اگر در نوجوانی این رویداد رخ دهد شخص توان کار و تحصیل را از دست میدهد.در بزرگسالان اغلب نمیتوانند کار پیدا کنند یا در شغل خود بمانند.بهداشت ان ها از دست میرود و از بودن با دیگران اجتناب میکنند.
سایکوز یا روان پریشی
روان‌پریشی یا پسیکوز یا سایکوسیس که در روانپزشکی به معنای وضعیت روانی غیرطبیعی است که در روانپزشکی برای بیان حالت «از دست رفتن توانایی تشخیص واقعیت از خیال» به کار میرود. روان‌پریشی دربرگیرنده دسته‌ای از اختلالات روانی است که در طول آن‌ها بیمار دچار علایمی مانند توهم یا هذیان شود. هر گاه این علایم در افراد سبب بروز اختلال در کارکرد یا بروز استرس شود،می‌توان نام اختلال را بر آن گذاشت. دو ویژگی بارز آن شامل هذیان (بیان غیرعمد درک نادرست از واقعیات) و توهم (دیدن یا شنیدن غیرعمد چیزی که اساساً نبوده و نیست) است.
هنگامی که شخص در مراحل شدید این اختلال قرار دارد، جلسات روان‌درمان ممکن است که روی وی مؤثر نباشد (زیرا توانایی درک و پذیرش صحبت منطقی را ندارد) و فقط از طریق مصرف دارو قابل کنترل است.
مدت زمانی سایکوز ممکن است به صورت حاد و موقت بروز کند و میتواند به دلیل عوامل مختلفی مانند استرس بیماری های جسمی یا مصرف مواد ایجاد شود.
درمان بستگی به علت زمینه ای دارد و ممکن است شامل دارو درمان های روان شناختی و حمایت اجتماعی باشد.
علایم و نشانه های سایکوز
علایم اصلی که در جنون دیده میشود عبارتند از:
- هذیان
- توهم
- فقدان بینش
- اختلال قضاوت
- رفتار آشفته
- گفتار آشفته
- اختلال در خواب
- کابوس
تفاوت سایکوز و اسکیزوفرنی
سایکوز یک حالت کلی است که به اختلالات شدید روانی اطلاق میشود که در ان فرد واقعیت را نمیتواند به درستی درک کند.سایکوز میتواند ناشی از اختلالات مختلف از جمله اسکیزوفرنی، افسردگی شدید یا مصرف مواد باشد.
اسکیزوفرنی یک نوع خاص از اختلال روانی است که شامل علایم خاصی است در حالی که سایکوز یک حالت کلی که میتواند ناشی از چندین اختلال مختلف باشد.اگر فردی علایم سایکوز را تجربه کند این لزوما به معنی داشتن اسکیزوفرنی نیست.
منبع : هیلگارد